این روزها بارکدها رواج فوق العاده ای در جامعه پیدا کرده اند. این امر به خاطر سرعت و البته دقت بالای آنها در حفظ و ارائه اطلاعات می باشد. بارکد شبنم نیز از جمله بارکدهایی است که با تایید وزارت بهداشت و سازمان غذا و داروی کشور برای مبارزه با کالاهای قاچاق ارائه شده است. هدف اصلی از طراحی و ارائه این بارکد به بازار، کنترل عرضه کالاها و شفاف سازی فرایند گردش محصولات است. البته که اثر اصلی آن تشخیص اصالت کالا و اورجینال بودن آن می باشد.
بارکد شبنم چیست؟
فروشندگان، واردکنندگان و توزیع کنندگان کالاهای خارجی به خوبی با بارکد شبنم و نحوه کاربرد آن آشنا هستند. نکته اما آنجاست که با وجود همه مزایا و نقاط قوتی که این طرح دارد، متاسفانه چندان در میان مردم شناخته شده نیست. در واقع به اندازه کافی در مورد آن فرهنگ سازی نشده است و همین امر باعث شده است که مصرف کنندگان آشنایی زیادی با آن نداشته باشند.
طرح شبنم در واقع طرحی با نام کامل «شبکه بازرسی و نظارت مردمی» است. این طرح با پیشنهاد ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز راه اندازی شده است تا بتوان با کمک مصرف کنندگان مانع افزایش امر قاچاق در جامعه شد. بارکد شبنم نوعی بارکد دو بعدی است که با تایید و مجوز سازمان غذا و دارو و یا وزارت صنعت، معدن و تجارت بر روی کالاهای مختلفی که از خارج وارد کشور می شوند، درج می شود. وجود این بارکد بر روی کالاهای وارداتی به معنای سلامت و اصالت است.
دلیل استفاده از بارکدهای دو بعدی در طرح شبنم، آن است که این نوع بارکدها به خاطر فناوری پیشرفته خود دارای فواید متعددی هستند. از جمله اینکه سرعت پردازش آنها بسیار بالاست، ضمن اینکه میزان خطای بارکدهای دو بعدی در هنگام ورود اطلاعات به شدت کاهش پیدا می کند. همچنین دسترسی به آنها و نیز به جزییات مربوط به آنها هم راحت و هم سریع است. نباید از خاطر برد که رهگیری کردن محصولات و کالاهای مختلف و دریافت اطلاعات آنها از طریق بارکد شبنم کار بسیار آسانی می باشد.
اهداف اصلی اجرای این طرح
شاید بتوان گفت اصلی ترین هدف از راه اندازی طرح بارکد شبنم و اجرای آن تقویت و پررنگ تر کردن حضور دولت در بخش کالا و خدمات و نیز افزایش کنترل بر روی این بخش است. ضمن اینکه می توان با استفاده از طرح شبنم سیاست های دولت را در حوزه کنترل بازار راحت تر به مرحله اجرا رساند.
یکی دیگر از اهداف اصلی اجرای طرح شبنم آن است که مردم اعتماد بیشتری به دولت پیدا کرده و مطمئن شوند که در حوزه کالا و خدمات حضور موثری دارد. به همین دلیل امنیت این بازارها افزایش یافته و مانع از ورود و یا توزیع کالاها و محصولات تقلبی و قاچاق خواهد شد.
نکته مهم آن است که بر اساس این طرح مردم هستند که بر روی شبکه توزیع کالا و محصولات نظارت خواهد داشت. زیرا ایشان می توانند با استفاده از بارکد شبنم همه کالاهایی که وارد کشور می شوند را رهگیری کرده و اطلاعات آنها را بررسی کنند و به این ترتیب از اصل بودن آنها مطمئن شوند. در چنین حالتی مصرف کنندگان و خریداری می توانند کالاهای تقلبی و غیر مجاز را شناسایی کرده و در این خصوص به مسئولین اطلاع دهند.
در نهایت اینکه می توان گفت اجرای طرح بارکد شبنم باعث حمایت دولت و مردم از افزایش تولیدات داخلی می شود. ضمن اینکه واردکنندگان قانونی نیز تحت حمایت قرار خواهند گرفت.
چند نکته مهم درباره بارکد و سامانه شبنم
در راستای اجرایی شدن طرح بارکد شبنم، سامانه شبنم نیز راه اندازی شده است. افراد می توانند با مراجعه به این سامانه به آدرس www.shabnam.ir، نرم افزار این طرح را دانلود کرده و بر روی گوشی های تلفن هوشمند خود نصب کنند.
توجه داشته باشید که اگر تولیدکننده و یا واردکننده قصد داشته باشد محصول خود را وارد بازار کند، حتما باید به این سامانه مراجعه کند. به این ترتیب می تواند برای هر کدام از محصولات خود به صورت جداگانه بارکد شبنم را دریافت نماید. این بارکد به صورت اختصاصی برای محصول ایجاد و بر روی آن درج می شود. به این ترتیب افراد می توانند با استفاده از آن به راحتی به اطلاعات مورد نظر در مورد محصول خریداری شده دست پیدا کنند.
نکته مهم آن است که نرم افزار شبنم به نوعی فناوری جهت استعلام بارکد دو بعدی این طرح مجهز شده است. بنابراین افراد مصرف کننده می توانند با بهره گرفتن از این نرم افزار از سلامت و اصالت کالا اطمینان حاصل کنند.
توجه داشته باشید که اگر اطلاعات ثبت شده درون بارکد، با اطلاعات درج شده بر روی محصول هرگونه مغایرتی داشته باشد، باید آن را به اطلاع سازمان های مربوطه رساند.
نقاط ضعف
اجرای طرح بارکد شبنم دارای نقاط قوت و مزایای زیادی است. اما از آنجا که این فناوری، یک فناوری نوین و رو به رشد است، هنوز دارای نقاط ضعفی است. برای مثال پیش نیازهای اساسی این طرح در نظر گرفته نشدند و طرح بدون توجه به زیرساخت های لازم گسترش پیدا کرد. این امر موجب پیش آمدن اشکالاتی در عملکرد طرح شده است. همچنین به اندازه کافی در این زمینه اطلاع رسانی نشده است. در نتیجه افراد آشنایی چندانی با آن ندارند. به همین دلیل است که گاهی مصرف کنندگان گمان می کنند صرف وجود بارکد شبنم بر روی یک محصول، نشانه سلامت و اصالت آن است.
نکته مهم دیگر آن است که این طرح به چندین شورا و کمیته واگذار شده و در واقع یک سازمان به صورت رسمی مسئولیت آن را بر عهده ندارد. این امر باعث ایجاد ناهماهنگی هایی می شود که اجرای طرح بارکد شبنم را به خطر می اندازد.
به هر حال اطلاع رسانی بیشتری در زمینه نحوه گرفتن استعلام بارکد شبنم، موجب می شود که افراد مصرف کننده، قبل از خرید و یا مصرف محصول، حتما این استعلام را دریافت کنند. به این ترتیب با مشخص شدن اصالت کالا یا عدم اصالت آن، به راحتی می توان محصولات غیر اصل را از اصلی تشخیص داد. به این ترتیب می توان مانع افزایش روند قاچاق کالا به کشور و نیز بیشتر شدن میزان مصرف آنها شد.